ઉતરાણ

વેલી ઓફ ફ્લાવરની ચેકપોસ્ટ પર મેં પૂછ્યું કે અહીં ભૂલા તો નહીં પડી જવાય ને? મને હતું કે ક્યાંક સુંદર પતંગિયા કે સુગંધનો પીછો કરવામાં હું ભાન ભૂલી બેસું અને જોખમ નોતરી બેસું! સાથ ના દેતી તબિયતને કારણે હું વધારે પડતી ચોકસાઇ રાખતી હતી.  મારા પ્રશ્નને ડર સમજી ચેકપોસ્ટ પરના વડિલે મારી ટિકીટની પાછળ નકશો બનાવી આપ્યો અને મને વિગતે સમજાવ્યું કે એક જ રસ્તો છે અને ખોવાવાની શક્યતા જ નથી.  અરેરે, ખોવાઈ જવાનું ગમે ત્યાં આટલી કંટાળાજનક એકસુત્રતા ! પછી મેં મને ઠપકારી કે આવી એકસુત્રતાના પ્રતાપે સામાન્ય માણસ માટે અનુકુળતાઓ ઊભી થાય તો ટુરિઝમ ચાલે અને પૈસો ફરે અને...  ઇકોનોમિક્સના 'ઇ' પાસે ચિત્ત વિરમ્યું અને "હું મારી પ્રતિકુળતા શોધી જ લેતી હોઉ છું ને! " એવા ઉમંગ વડે મન મનાવ્યું. એક લીટીમાં આવતા વિરોધી વિચાર , “હાવ ફૂલીશ!” ફૂલો કી ઘાટીને દરવાજે.

ભાઇ-બહેનનું એક અમેરિકન ટીનએજ જોડુ જોશીમઠથી સાથે હતું. મે તેમના પ્રત્યે ઉદાસીનતા વ્યક્ત કરવાનું વલણ રાખ્યું હતું. ભાઇ મોટો હતો અને બહેનને સાચવતો હતો તેમજ ભૂગોળ અને ઉત્ક્રાંતિની વાતો કરતો હતો. બંને સરસ મજાક કરી લેતા હતા-એડલ્ટ ‘વિષય’ ઉપર પણ. આ ભાઇ-બહેન ચેકપોસ્ટ પર ફરી ભટકાયા. ભાઇથી ના રહેવાયું એટલે "હાય અગેઇન." કર્યું જેને  સ્મિતથી ન્યાય આપી હું વેલીની દિશામાં વધી. સસ્તામાં ટિકીટ મેળવવા  ચેકપોસ્ટ પર જુગાડુ ભાઇ બોલવા મંડેલો, "ઇન્ડિયન ટિકીટ. વી કેમ ટુ સપોર્ટ ઇન્ડિયન ક્રિકેટ ટીમ. હાઉ અબાઉટ અમેરિકન સ્ટુડન્ટ્સ?" ચાલતાં ચાલતાં કાને પડેલા આ વાક્યો પર હસીને હું આગળ વધી.

વેલી પહોંચતાં પહેલાંનું ચઢાણ તકલીફદેહ હતું. પણ, મુડ બની ગયેલો અને એકલતા હતી. હું ગાતી ગાતી જઇ રહી હતી અને જે ગીતો જીભ પર ચઢતા હતા તેના પર હસતી હતી.તમરાં જેવાં જીવડાંનું તારસપ્તક મારા કોસ્મિક સંગીત સમારોહમાં સિતારનું કામ કરી રહ્યું હતું.

આગળ જતાં ચાર બંગાળી યુવાન મળ્યા. થોડે આગળ ગાઇડ સાથે લઇને ફરી રહેલી બે મરાઠી સાહેલીઓ મળી. વાતચીત કરતાં  ખબર પડી કે તેઓ મા-દિકરી છે. કોણે ગર્વ કરવો, કોણે શરમાવું એવી વાતો કરી,ખડખડાટ હસી લઇ હું આગળ વધી. થોડા થોડા અંતરે પ્રવાસીઓ મળતા રહેતા. એક પીઠ્ઠુવાળો મારી પાછળ લાગેલો અને અંતે પોતાના દળદરના વર્ણન પર આવી ગયેલો. પણ, વેલી મારે જાતે ખુંદવી હતી.

વેલી શરું થતાં જ દ્રશ્ય બદલાઇ ગયું. વૃક્ષોને બદલે ક્ષિતિજ સુધી ફેલાયેલાં છોડવાને કારણે આકાશ ખુલી ગયેલું. વળી, આજે વાદળ પણ છંટાયેલા હતા. બસ, ધીમે ધીમે ચાલવાનું, ફુલ જોવાના, મુગ્ધ થવાનું અને ભાનમાં આવી ફોટા પાડવાના. આ ઉપક્રમ કલાકો સુધી ચાલતો રહ્યો. વચ્ચે કોઇ પ્રવાસી મળી જાય તો હાય-હેલોવાળુ સ્મિત,ઝરણું આવે ત્યાં પાણી પીવું અને તેના અવાજને નસોમાં ભરી લેવા બેસી પડવું, ચોતરફના શિખરો અને આકાશમાં વાદળની સંતાકૂકડી  જોવી અને સુખડીનો કટકો બટકી વધું મીઠા થવું. “આ જીવનને બસ આટલું કામ.”; ધૂમકેતુએ ‘જુમો ભિસ્તી'માં લખ્યું છે.

વળી પાછા અમેરિકન ભાઇ -બહેન મળ્યા. ભાઈ કહે, "કોઇ મોરલ ઓબ્લિગેશન ના હોય તો જ્હોન માર્ગારેટ લેવની ગ્રેવ જવાનું ખાસ કારણ નથી અને વળતાં ચઢાણ છે. " એટલે, ચઢાણથી બિધેલી હું એ છોડી પગદંડી પર આગળ વધતી રહી.

પાંચ વાગ્યે ચેકપોસ્ટ પર પાછા પહોંચવાની હિદાયત હતી. મેં વિચાર્યું હતું કે બે વાગ્યા સુધી આગળ વધવું, અડધો કલાક બેસી રહેવું અને પછી વળતાં થવું. લગભગ દોઢ વાગ્યે થયું કે પાછા ફરવું જોઇએ. પણ, હું પ્રકૃતિના કેફમાં જતી રહેલી, શરીરને સાંભળ્યા વગર ચાલતી રહી.

લગભગ ત્રણેક વાગ્યે પાછા ફરવું શરું કર્યું. અડધા કલાકમાં શરીરનો અવાજ મોટો થતો લાગ્યો. પણ, વેલી પુરી થઇ ત્યાં લગી મારો કેફ અકબંધ રહ્યો. જેવું ઉતરાણ શરું થયું, પંદર-વીસ ડગલે બેસી જવું પડતું. લગભગ બધા પ્રવાસી પાછા ફરી ગયેલા. અમેરિકન ભાઇ-બહેન બાકી હતા અને મારી પાછળ હતા. પણ, તેઓ મારો સંગાથ કરવા ધીમા પડે એમ લાગતું ના હતું. અંધારું થતાં પહેલાં ચેકપોસ્ટ પર પહોંચવું હિતાવહ હતું. રસ્તો અઘરો ના હતો, થાકેલા શરીર સાથે સમયનો તાલમેલ કઠીન હતો.

ખુદને ધકેલતી હું દસ દસ ડગલાં ઉતરી રહી હતી. ત્યાં  ફોટા પાડી રહેલ બે યુવાન નજરે પડ્યા. હશે 20 -22ના. તેમને વટાવી  થોડેક આગળ જઇ  હું બેસી પડી. મારી આગળથી પસાર થતી વેળા  તેમાંના  એક યુવાને પૂછ્યું, "ઓકે?" હું થાકેલું સ્મિત કરી શકી. તે યુવાન આગળ ઊતરી પડ્યા. મેં ય તેમના સંગાથની આશા સેવી નહોતી.

દસ દસ ડગલાંનાં બીજા રાઉન્ડે મેં જોયું કે તે બે યુવાન ત્યાં બેસેલા હતા અને તેઓની મુખમુદ્રા પરથી સ્પષ્ટ હતું કે તેઓ મારા માટે જ ધીમા પડ્યા હતા. મને ખુબ સારું લાગ્યું, મારા માટે અને યુવાનના ભાવ માટે પણ. એક ચહેરા પર નિરામય શાંતિ હતી, બીજા પર કંટાળો.

વાતચીત કરવાનો તો સવાલ જ નહોતો, ઊર્જા વેડફવી પોસાય તેમ જ ના હતું. થોડેક આગળ જતાં બીજો યુવાન થોડો અકળાયો અને બોલી ઉઠ્યો, "તમારા માટે જ અમે  ધીમે જઇએ છીએ." પહેલા યુવાનની જબાન પર કે વર્તનમાં આ હકિકત જરાય પ્રકટી નહોતી. તેણે મારી પાછળ રહેવાનું શરું કર્યું . આગળવાળો યુવાન તેની સામે જુએ તો યુવાન નંબર એક તેને આગળ વધતા રહેવા કહેતો.
પહેલા યુવાનને કદાચ પોતાના હાથનો ટેકો આપવાનો વિચાર આવ્યો હશે. પણ, હું ગેરસમજ  કરી બેસીશ એવી ધારણાથી તે પાછો પડતો હશે. તેણે મને તેની પાસેની લાકડી ધરી. પણ મને ખુલ્લા હાથે જ ફાવતું હોવાથી તેની મેં ના પાડી. “તમે નીકળો, હું આવી જઇશ.”એવું કહેવાનો વિચાર એક વાર ચમકી ગયો પણ એમ કહીં પહેલા યુવાનના ભાવનુ અપમાન કરવાનું યોગ્ય ના લાગ્યું. આમ, મંથર ગતિએ અમારું ઉતરાણ થતું રહ્યું.
પોણા છ થયા હતા.ચેકપોસ્ટથી 200મીટરને અંતરે ટિકીટબારી પરના કર્મચારીઓ સામા મળ્યા. તેમની પાસેના લીસ્ટમાંથી અમારા નામ છેક્યા અને પૂછ્યું કે કોઇ બાકી છે?  મને આશંકા હતી કે અમેરિકન્સ બાકી હતા. કર્મચારીઓએ પણ કહ્યું કે," હા,તે બે બાકી છે." મને ચિંતા થઇ કેમકે તે બે ચાલવામાં પાવરધા હોવા છતાં હજી પહોંચ્યા ના હતા. છેક હવે તે બંને યુવાન પોતાના થાકની વાત કરવા લાગ્યા. તેઓ આજે 20-22કિ.મી. ચાલ્યા-ચઢ્યા હતા, ગોવિંદઘાટથી ઘાંઘરીયા અને વેલી!

પેલા બે યુવાનનો સામાન ચેકપોસ્ટ પર જ હતો. યુવાન નંબર એકે મીઠાઇના બોક્સ કાઢ્યા, “મમ્મીએ જન્માષ્ટમી પર બનેલી મીઠાઇ ભરી આપી છે.”  મેં ય સુખડી વહેંચી.  ચેકપોસ્ટના કર્મચારીઓ સાથે ગપશપ જામી અને અમારી ય પરિચયવિધી થઇ. મેરઠથી બાઇક લઇ બદ્રીનાથ થઇ તેઓ અહીં આવ્યા હતા. ફોરેસ્ટ કર્મચારીઓ બોર્ડર પરની તેમની મુલાકાત અને આર્મી સબંધી વાતો કરવા લાગ્યા અને વિડિયો઼ઝ બતાવ્યા. તેવામાં અમેરિકન ભાઇ -બહેન પણ આવી પહોંચ્યા. બહેનને જમણે પગે મચકોડ આવી ગઇ હતી.
ચેકપોસ્ટથી ડેરા સંકેલી અમે ઘાંઘરીયા એક રેસ્ટોરાંમાં ગોઠવાયા. યુવાન નંબર બે તો ખુરશીમાં જ ઊંઘી ગયો. મારી ગોઠડી જામી નંબર એક યુવાન સાથે- ગુજરાતનો  ઉલ્લેખ થયા પછી જે વાતો થાય તે અને બીજી પણ. તેણે મને મેરઠના ધાર્મિક પાસા અંગે, પૂર્વ-પશ્ર્ચિમ યુ.પીના તફાવત અંગે, પોતાના શિક્ષણ અંગે વાતો કહી.
છુટા પડતી વખતે અમે એકબીજાના નામ જાણ્યા. યુવાન નંબર એક એટલો સૌમ્ય હતો કે સંપર્ક જાળવવાનો વિકલ્પ પણ ના માંગે. મેં સામેથી મારો નંબર આપ્યો જે તેણે ત્વરાથી નોંધી લીધો.
બીજે દિવસે હેમકુંડ પર યુવાન નંબર એક ફરી મળી જતાં બંનેથી હરખાઇ જવાયું.
વાર્તા સાંભળેલ કે યહુદી ધર્મમાં  ‘મદદ કરવી' એ દુર્ગુણ લેખાય. બીજાની પીડા પોતીકી બની જાય પછી જે વર્તન આવે તે મદદ ના કહેવાય. મદદ કરવામાં દેનાર-લેનાર વચ્ચે અંતર છે, ઉચનીચતા છે. વિગતદોષ હોઇ શકે આ વાર્તા બાબતે. પણ, મને આ વિચાર ગમી ગયેલ. “હું મમ્મીને ઘરકામમાં મદદ કરું છું.” -આ વિચાર અને/અથવા વાક્ય વાહિયાત છે મારી દ્રષ્ટીએ.
ના એક નંબરી યુવાને મદદની ભાવના વ્યક્ત કરી, ના મેં આભારની.

દુકાન ૩

મારું ઘર આણંદના સીમ વિસ્તારમાં છે. હજી કેટલાંક ખેતરો આસપાસ બાકી છે અને કેટલાંક પ્લોટ બની ગયા છે. કેટલાંક પ્લોટમાં ઘર વસી ગયાં છે, ક્યાંક મકાન ઉગી રહ્યાં છે. અમારી આવી ઉગતી સોસાયટીને નાકે એક ઘંટી અને દુકાન છે. તે દુકાને સામાજીક પ્રાણીઓ માટે તાત્કાલિક ઉપચાર જેવા આદું-મરચાં-વટાણા-દૂધ અને પડીકીઓ મળી રહે. પડીકીઓ સિવાયનું બધું મોટે ભાગે વાસી, ‘બગડેલું છે’ એ કેટેગરીમાં દુકાનદાર ના મુકે અને ખરીદદાર મુકે તેવું. તેવામાં તત્કાલે પણ સારું-સસ્તું અને નમતું તેમજ ભાવના તાલ સાથે જીભના સૂર મેળવવામાં રસ ધરાવતી ગૃહિણીઓને શાકની દુકાનની ખોટ સાલે.
એવામાં, મુખ્ય માર્ગને સમાંતર પણ અંદરના ભાગે ફંટાતી, બેય તરફની સોસાયટીઓ વડે ભીંસાતી, અમને આણંદ સાથે જોડતી અને હજી રોડ ના કહી શકાય એવી સવલતવાળી ગલીના એક નાકે શાકનો પથારો નજરે પડ્યો અને મારી આંખના લેન્સ આ ઘટનાની ફિલ્લમ માટે સજ્જ થયા.
પથારાની પેલી કોર બેઠેલા યુવાન કહી શકાય એવા શાક-વાળાને આ ધંધાનો અનુભવ નથી એમ દ્વિચક્રી વાહન પર અવરજવર દરમ્યાન થયેલી અલપઝલપમાં કળાયું. અનુભવ ના હોય પણ ‘શીખી લઈશ’ એવી આશા હોય અને ભીતર પડેલો કોઈ છેતરાયાનો અનુભવ કે વાત ડંખ માર્યા કરતાં હોય તેવો દ્વિધા મિશ્રિત ઉત્સાહવાળો ધ્વનિ જતાં-આવતાં મારા આતુર કાને પહોંચતો. એ તરફ નીકળવા વાહનને કીક મારતા પહેલાં મન એ શાકવાળા અંગે ઉત્સુક થઇ જવા લાગ્યું. એટલું જ નહી, તેની દુકાન જામી જાય એવી , રેશનલ હોવાથી દુવામાં ના માનનારું ચિત્ત, આશા સેવવા લાગ્યું.
એવામાં દીનાનાથે એક દિવસ મને તક આપી. શનિવારની મોડી સાંજે ‘આદું ખૂટી ગયું છે’ના એંધાણ મળ્યાં અને ટી-ચર એવા અમે આદું માટે વાહન પલાણ્યું. જો ગલીને નાકે ના મળે તો ચાહની તલપ સાથે થોડું વધુ આગળ જવું પડે. પણ, એમ થયું નહી. દુકાન તો નાની-નાની પ્લાસ્ટિકની કોથળીઓમાં સમેટાઈ ગયેલી પણ દુકાનના વિસ્તારનો દ્યોતક એવી ખાતરની થેલીઓની સાદડી વળાઈ નહોતી, ત્રાજવું અને ગલ્લો બહાર હતા અને હજી આ દુકાન જામી નહોતી.
એટલે, કોથળીઓ ફંફોસી આદું શોધાવું શરુ થયું. મેં તક ઝડપી. ટી.વી પર સમાચાર જોતી ના હોવાથી માનવસહજ ઉષ્માભર્યા લહેકે પૂછ્યું : કેવી ચાલે દુકાન ? “સારી હો!” (હજી આ વ્યક્તિ ધંધાધારી નથી થયો તેની સાબિતી ‘સારી’.) મેં મારી આશા-બને એટલી નિરપેક્ષતા સાથે વ્યક્ત કરતાં કહ્યું : શું લાગે છે, જામશે ને ? “હા, હો ! વેચાય છે.” ઉમળકાને ખાળી ના શકાતાં મારાથી બોલાઈ ગયું : આટલામાં આની ખુબ જરૂર છે.(તું હિંમત ના હારીશ ભાઈ!)
ખેતરોમાં મકાનો ઉગવા શરુ થયા પછી ખેડૂત જ નહીં, ખેતીકામ સાથે સંકળાયેલા કારીગરો એ પણ રોજીના વિકલ્પો શોધવા રહ્યાં. એવામાં કોકને ઘરને આંગણે આવી દુકાન ‘જડી’ જાય તો જીવને જરા સારું લાગે !
૨૦/૩/૧૬ 

visit

Was visiting a historical monument with friends.Being familiar with the system at smaller ASI sites, I checked and cross checked the whereabouts and when of the place. Even though, when we reached at the place,it was locked !

Three boys, around 19 years old were sitting at the otta of a nearby house. My initial feeling was of a disgust. I hate boys-youth sitting like this without any productive task and I believed (still do) that they chatter about things which require anything but intelligence and sensibility.

And my friends were foreigners! I was suspicious of the boys taking unwanted photos and expressing their suppressed wishes/dreams/desires. Their expressions can be anything between innocence and ugliness. I wished them to stay away. I wanted them to vacate the area.

But the place was locked. We were observing the outside carvings. One of the boys spoke up that the caretaker lives in a particular street. Surpassing the bitter taste of disgust in my throat, I asked : Can you call him?
All the three started passing the task to each other and one of them even declared, now, that he doesn't know the caretaker. If you are an Indian, you can precisely visualise the scene with the body language and the facial expressions of the boys.
Well, my talk with them continued with myself moving from one pole of emotion to another.I needed to contact the ASI caretaker and these boys COULD be the medium. This need helped me to view them with a sympathy of a teacher. Now, I started seeing things which might be reasons for their idleness and unattended emotions. Certainly, after the age of 18, they should be considered responsible for themselves. But, my need forced me to be kind, literary.

One of the boys was soft. The other two were playing hard on him and he was as unprotective as someone soft natured could be. I, too, gambled on him. Finally, he went to visit the caretaker and returned with sensible information. He brought the number of the person.

I talked with the caretaker on phone and he said, finally, that it will take him two hours to reach us. This talk was also of different kind ; soft yet forceful and convincing. Well! we couldn't wait for so long. Here again, the boys suggested that there is one more monument next to this ASI site and it is a private property. So, I approached at the gate of that piece of history which is a private property, obviously with the boys. We have had a great time inside that monument.

Meantime my bitterness towards the boys have gone away and we have already started talking about their education and family and for how long they sit at the otta and so on. I could see the goodness in the boys, hidden beneath the rough(not unpolished), ugly and loud physical expressions. My parental feeling has also started to bubble up demanding me to advice the boys. The kind teacher has prevented me by not doing that.

The selfish host inside me wanted good treat to my friends. And my, now empathic eldersisterhood has emerged, too, playing her part through wishing humanistic future for the boys.

I asked the soft hearted one, if we can come to his place for a cup of tea (for each one of course. We were six plus three boys as a team now.). And he happily agreed. Even though,I asked him to talk at home. His mother, too agreed happily. Who, in India would deny a cup of tea to guests? His humble mother has welcomed us wholeheartedly and we had truly lovely time over a sweet cup of tea. This thought of visiting his home was out of a sense of belongingness with the boys.

Meanwhile, the ASI caretaker has arrived (before the time, breaking our tradition.). And we could see the ASI site.

The soft hearted one is a fb friend now.

I, now, see the boys at any Otta with a different perspective.
#6@¥4

૨૭/૩/16

At the almighty's house and town

@Jagannath Puri : 1# Chilka is as amazing as Brahmputra. So vast that one cannot visualize it through words. Still raw, and so beautiful to me. The water tastes a bit salty. I have been told that the division between the bay and the lake is removed. I worry and wonder about the effect on life in it. Local bakery biscuits are testy. 2# At chilka, happen to meet an Iserial young man who is deeply interested in Gandhi. Had a chat about Schindler's List-King Ashok and Palestine- Pakistan. 3# Konark is awesome. The Kamasutra statues eat up the beauty of History, Mathematics, sculpture and Indianness ; for common visitors. 4# The gate keeper was literary inviting visitors to visit the Tourism Department's restaurant instead of going to adjoining restaurants. He assured us about the quality, and he was right. 5# Be prepared for extra sweetness in almost all food items, particularly local ones. Bengal effect is evident. Where are those who say that Gujaratis user to much sweet!¿ Do visit Orissa. 6# No wonder that one finds Gujarati tourists in significant numbers. We had Bhavnagat fame 'ganthia' in our breakfast. I would like to offer our proverb for wishful travelling agencies : who keeps moving gets food, who remains settled would die of hunger (). 7# Bengan pakoda, Karela pakoda, Bhaji pakoda, Aaloo pakoda, bread pakoda and vada...savored dinner at 40INR. @Bhubaneshwar 1#Lingraja Temple is impressive with its angular designs. One may not find it interesting after visiting Konark, but it is worth visiting. Pandas at Lingraj Temple are customer friendly. They don't follow you. They offer tour of the temple as a guide and then make you offer dakshina to HariHar. Our guide asked me three time : Maa, khushi se diya chchhe? Pandas here were vastras with vibrant colours and beautiful borders. This temple is also environment friendly with terracotta lamps and palm leaves prasad box. Though vendors offer the visitors polythine bag to carry flowers and Puja stuff. 2# Mukteshvar Temple is one of the Archeological sites and it is beautiful. It has beautiful carving on its ceiling and outside walls. Saved from the rush of pilgrims somehow, it looks serene. That's why it may have became a resting place for high school students. 3# I was told that Udaygiri and Khandgiri are waste of time, we have wasted ours. 4#Dhauligiri (Dhavalgiri) is like Kurukhetra, Haldighati or Panipat. No impressive monument yet the visitor get moved reflecting upon the history of the place.Looking at river Daya (compassion), which became river of blood after Kalinga war, one reflects : what flows in mind are thoughts or emotions or reflexes or reflections ? How humanly Gandhi carried forward the legacy of Buddha and Ashok! What a heritage one has! @General 1# Bhubaneshwar has good internal transport system with buses as well as 'line auto'. Line auto costs double then the bus, but it is still cheaper than 'reserved' auto. Puri also has different rates for tourists. Padel rixa is a good option in Puri as it moves slowly allowing us to view the town. These vehicles moves quite slow.The bus took 3:15hours for 60km. Auto drivers are simply shrewd and for a nearby place they insist for 'reserved auto' and may misguide the tourist.One would be extremely lucky if one finds a cooperative auto driver. We were lucky once. 2# PPP system is in function here. Important tourist places has already been given to private companies, like parking at Uday-khandgiri,safari at Nandankanan and Bhitarkarnika. The outcome, high cost without any notable positive change in our familiar system. 3# Where Gujarati and Hindi speaking persons use 'kripa' in speech, Odiya people use' daya'. It was strange to my ears to listen 'daya kari dhyan aapo'. 4# Food at ISKCON is a good experience. 5# Planetarium has a show in Hindi at 3pm and in English at 4pm.Science center is worth visiting if one has curiosity bug. Both are nearby. (Rabindra Mandap is also near to them. ) 6# 'Excuse me' is a word of guides at Konark. Don't get impressed by it. 7#Pink seems the prominent choice of Odiya people. The red in flowers turns pink here. There is pink lebeled autos which are called women friendly autos. Girls with uniformed hairstyle wear pink ribbon.The students look cool in their pink and green instead of blue, cream and gray. Almost all the self-financed colleges have 'uniformed' students. (some colleges in Gujarat also follow this fashion.) It seems that secondary level onwards, the girl students do not have uniform hair style. Gujarat should adopt this freedom. There is a uniform for all level teachers here; Orissa should learn from 'us'. I asked one college student : isn't it boring? She said she finds it ok. Well, I find it horrible to spend most part of life wearing uniform. One teacher told me : 'Now-a-days all have uniform. You see, seles persons and all.' Thakur, 'prahar karo...jagao mera desh...' 8# Tribal museum is worth visiting. I appreciated the interactive audiovisual in each gallery, and was told that it was prepared by a Gujarati firm and the designers are very much in the museum. Had a lovely chat with both( Nikita & Lokesh ) the enthusiast and creative designers. 1# We Gujarati has no common tradition dance or singing style. Certainly some communities do have but they are still in primitive form, not upto the 'classical' standards. Why so? Classical forms has its own discipline and learning them helps (certainly, not necessarily) one imbibe discipline. 2#

The first step

It was back in 2001, my first ever l.o.n.g train journey. A group of familiar persons were going to Haridwar for ten day to participate in a religious programme. I joined the group, to be on the safer side. My idea was, while mom happily participate in the religious activities,  I shall move around on my own. By the way, it was my first ever traveling plan and I didn't know how to book a ticket in a train.We boarded 'Daheradun Express' from Godhara station.I was excited and happily curious.

Once the train entered Madhya Pradesh, now and then it would stop at anonymous places and local people with bunch of wood and other stuff would enter into our sleeper compartment. I asked my relative about it and he said it is a regular scenario with trains passing through a jungle.

At Haridwar,  we stayed in a dharmshala(a relatively pocket friendly boarding house with basic/primary facilities).There was no thought of staying in a hotel.We were told that the religious cult which has organized the big programme will provide food. On the very first day we walked nearly five km and took the lunch (rice, dal, vegetables, laddu) in a common kitchen which was not very organized and clean as per my standards.  I decided, we are fine with paying for our lunch and dinner.At that evening, we(I and Mom only)went to a nearby rerestaurant for the dinner. We found that the price is within our reach and we can afford paid lunch and dinner for next nine days. With this knowledge,  the idea of searching for a hotel room popped up. It occurred to me that staying in a hotel room might not be very costly and might not be a risky one, too. The word 'hotel'used to bring forth a suspicious filmy (Bollywood) image in my mind. Overcoming those impressions, I started searching for a  hotel room for two.Eventually, we stayed at that same dharmshala, in a separate room.

For the next two days,while mom go with our group for religious activities, I started moving around in the town.Whole town was under the pomp of religious functions as there was one more religious cult with its own religious processions. With my awe,wonder and respect for Haridwar and Ganga, I started strolling in the town, observing it and searching for nearby tourist places. On the fourth day, we hired a pedal rickshaw and visited femous religious places. The fifth day, which was a free day for the participants in the religious programme, the whole group booked mini buses to visit nearby places. On that trip, I saw a Buddhist gompa for the first time and come to know about a sport called river rafting. In same trip, at Masoori, I was thrilled with the feeling that I am in the town of Raskin Bond and where the brightest brains of India(UPSC toppers) were learning their first lessons of administration. And at one of those Masoori hilltops, I touched clouds, for the first time.

Third day onwards, I started visiting nearby ghat during late evening. I wanted to witness local life, how a Haridwari lives in Haridwar?I saw families coming on bikes and enjoying food at small stalls.Once, I went to a stall and served myself with Delhi chat, which I have tasted for the first time and at the middle of my eating I realised that I haven't any money with me. My right hand with a spoon hang in the middle of the air. The chatwala, even though busy with other customers, captured my confusion and turned to me: ' forgot money? Do not worry. I come here every evening. Pay me tomorrow.' That was such a relief!
Next day I promptly went to the ghat with money in my hand but the chatwala was not there. I asked other stall owners. They have no idea about him. I was dumbfounded. Next day and the next day, I went to the ghat in search of the chatwala, holding my purse and returning empty handed. After three days, I found him there and I rushed to him with a ten rupee note in my hand. He recognized my worried face and laughed. His face is still before my eyes.

At that same night, I was strolling around the ghat enjoying the cool wind of November. It was nearly nine o'clock. I felt like abiding goodbye to Ganga as I was planning for early return. When I was stepping down to put my feet into the water, I heard a local young boy calling me hurriedly and trying me to stop. The first thought that flashed in my mind was that of security. So, I stopped where I was. He reached near me and said, 'Hey, don't step in Ganga with your footwear on.' I showed him that I have already removed my footwear at the ghat. He smiled in reply. I liked this feeling of respect even though I knew how much Ganga is polluted and how.

I informed my relative that I plan to return early. He said we have return tickets and we can not get tickets as we wish, not with a margin of few hours. I said, let me try. I went to the railway station, stood in a queue finding a good number of people trying hard for tickets. When my turn came, I said: two tickets for Ahmedabad ,today evening,please. The man at the Window smiled at me and said,' That is not possible. Not in this way.' I said : 'OK.Tell me what I need to do so I can get tickets.' He smiled again, asked me if I can fill up a form or not. I proudly announced that I can fill up any form after reading it. He handed over me two form, one for ticket cancellation and the other for new tickets. I stepped out of the queue, filled up the forms and...got two tickets. Now, as I know how to book tickets and how is it to get a ticket with Indian Railways, that incident seems like a miracle.

On our return journey, to my surprise,the train (I forgot the name) took different route and lesser time. Then only I come to know that Daheradun Express offers the passengers longer travel time at lower rates.

This is how the adventure bug in me has taken the first step.

Somras

I have been to Somnath in 2002. That visit made it THE only temple I would like to revisit. But, not anymore.
This time (too), I missed thinking virtual.I followed tips of friends. Even they missed that we were going to mess up with festive-holidays.
I have never came across this many South Indian people in a Northern state. Today(2/10/14), there are nearly 80% SI here. And we had dosa n Idli as our breakfast.

What a visit it was in 2002. I had reached Somnath around 6p.m. After bath at one of the trust guest house, I went to the temple. Hardly 50 people were there. Then I had lite dinner at the trust restaurant and again I returned to the temple campus. I can not recall the exect time but I guess around 9p.m. a police constable found me seeting on the back side wall. At that time the compound wall was like otta. One can sit on it. Constable asked me to leave the campus. I requested him that I wish to sit here just like that and I am good at my psychological health. He sat along me and we had a nice chat. After that the cosntable allowed me to sit at the Southern end-the point from where one reaches at the south pole if travel in a straight line and that too without comming across any land. I stayed there; me, Somnath and the Arabian sea, upto 1a.m.Alas, that Somnath doesn't exsist anymore.  He isIin the hitlist of terrorist.
It is being said that deliberate distance generate attraction and reverence. This goes well with adventurous people, pilgrims and teenagers. At this point, I recall different kind of incidences, one of them is of Mirabahen(http://en.m.wikipedia.org/wiki/Mirabehn )-a British lady who followed Gandhi in his true spirit, but on 30th January 1948, she didn't rushed for Delhi. She stayed back at the place where she was working.This is how love acts. I am not Chaula anymore.

Ladakh

*Its not new in India to experience different culture within a pocket area but the experience at Jammu & Kashmir state is different. Here the cultural change echoes religious change n nationality change(up2 certain extant). In Jamuu valley, one experiences Hindu culture n Indianness, at Shrinagar valley, its Muslim and at Ladakh, its Budhdhist religion that stink in the air. At Shrinagar, the air filled with Army presence, one drives to think more about patriotism than the beauty of the valley,at least it happened to me while being there on 14th n 15th of August.At Ladakh, its all about monasteries, Tibetian food and fight for Free Tibet.

* The road Shrinagar-Kargil-Leh is spectacular. Some areas r such that one feels like being on the other planet. The dusty hills r with all sort of wonderful carvings by nature. The concrete road seems disturbing the beauty and at the same time, adding to the scenery.
This road also helps to see the evolution process. The dusty hills show no sign of life except their wonderful colour. But with a little more observation or with the help of a binocular, one can find the life. Small vegetation is struggling its way to break the hill into the plains. Remember that this area stays under snow for 3 to 4 months n the snow literary burns out the vegetation. Still, it tries again n again to survive and evolve with a single ray of sun. It takes many generations to a seed to become fit to survive and then it takes many more generations to evolve it. Evolve as a plant,tree. And we cut a tree with a labour of few hours( in developed countries it might tale few minutes, may be !). Many insects n animals (including goats n ships) survive and evolve on this scattered vegetation. One passes through these beautiful barren mountains with such thoughts aching in brain n come across a village suddenly. The village seems like a green patch on the modern art painting.

The mountains also displays the finest work on nature's artistic hand. One will find such a wonderful carvings due to the process of depreciation & reconstruction ; and wonderful colours due to geographical process. The river Sindhu flows side by side. Local call her 'dariya', which is the meaning of its name(i.e., whn to talk abt Sindhu, ppl use the word 'dariya' instead of 'sindhu').

The well known Sindhu Civilization didn't perished here, it developed in the plains of Gujarat n its adjoining plains in Pakistan. Because, for the development of a civilization, people need an easy life. In Ladakh, as in other mountain area, life has to struggle a lot only for survival. In such condition, development process suffers.

Rajasthan Trip

Jivashmi ni parat jeve mahel,killa ne baag
Tikha cahera par mrug madhel nain ni aag;
Laheriya saafe vintaay shubrh shuratan
Ret faadi ugyu ek trun...
Wah ... Rajasthan